ساختار پوست و وظایف آن
آشنایی با ساختار پوست و بررسی وظایف آن
پوست وسیع ترین بافت بدن است که به طور متوسط 16 تا 17 درصد وزن بدن را تشکیل می دهد و ضخامتی حدود 3- 5 میلی متر دارد. ما از طریق پوست می توانیم لمس کنیم و یا سرما یا گرما را تجربه کنیم بنابراین پوست می تواند نقش مهمی در زیست ما داشته باشد. در مطلب امروز سایت دکتر مریم کشاورز ، پزشک زیبایی اصفهان به بررسی ساختار پوست و شرح وظایف آن می پردازیم.
ساختار پوست ما دارای لایه بیرونی و درونی است که هر کدام از این لایه ها وظایف و ساختار مخصوص به خود را دارند. لایه بیرونی می بافت ضعیف تری دارد اما لایه درونی دارای بافت رشته ای و قوی تری است و این لایه ها به صورت کلی وظایفی دارند که در ادامه به آنها می پردازیم:
وظایف اصلی پوست
- تنظیم درجه حرارت بدن
- دریافت کننده حس های محیطی
- حفاظت از بدن در برابر میکروب ها و عوامل مضر خارجی
- حفظ رطوبت و جلوگیری از نفوذ و یا از دست دادن مواد مختلف
مواد سازنده پوست
در 5/2 سانتی متر از پوست :
- 19 میلیون سلول پوستی
- 650 غده ی تعریق
- 20 رگ خونی
- 1000 رشته عصبی یا حتی بیشتر
اپیدرم و درم و هیپودرم سه لایه اصلی تشکیل دهنده پوست هستند و هر کدام ازاین لایه ها عملکرد اختصاصی دارند . لایه های پوست به طور کلی مانع از دست دادن رطوبت شده و از طرف دیگر از بافت های زیرین در برابر آسیب های خارجی یا میکروارگانیسم ها محافظت می کند. پوست،لایه محافظت کننده بدن از عوامل مضر خارجی بوده و بسیار به ضربه آسیب پذیر است.به دنبال آسیب های پوستی ،سلول های لایه شاخی به سرعت تکثیر شده و جایگزین بافت آسیب دیده می شوند و به ترتیب نقش حفاظتی پوست حفظ می گردد.
معرفی لایه های پوست
پوست دارای به صورت کلی دارای دو لایه بیرونی و درونی است که ما در این مقاله به هر دو این لایه ها می پردازیم. در بین این دو لایه، لایه بیرونی بیشتر از درونی در معرض آسیب است و تمام اقداماتی که برای پوست خود انجام می دهید روی لایه بیرونی آن است و چون این لایه محافظ لایه های درونی است و لایه درونی مهم ترین وظیفه اش جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا به داخل بدن است.
اپیدرم
سطحی ترین لایه پوست بوده که بافت ویژه و رطوبت پوست را ایجاد می کند.
اپیدرم شامل 5 لایه می باشد
- لایه ی شاخی Stratum corneum
- لایه ی شفاف lucidum Stratum
- لایه ی دانه دار granulosum Stratum
- لایه ی خاردار spinosum Stratum
- لایه ی ی زایا germinativum Stratum
سلول های پوست طی بلوغ از لایه ی زایا به سمت لایه ی شاخی پوست مهاجرت می کنند که این سلول های زنده به تدریج به سلول های مرده با دیواره ضخیم ،بدون هسته و حاوی کراتین تبدیل می شوند. لایه شاخی که حاوی سلول های مرده است ،بیشترین مقاومت را در برابر نفوذ مواد شیمیایی و داروها را دارد و همانند لایه ای نیمه
تراوا تنها انتشار غیرفعال برخی داروها از طریق پوست را ممکن می سازد. از عواملی که می توانند بر جذب داروها از طریق پوست تاثیر عمده داشته باشند ،میزان آب رسانی به پوست و آسیب لایه شاخی می باشد . به طور کلی هرچه آسیب لایه ی شاخی بیشتر باشد ،جذب داروها از طریق پوست نیز بیشتر خواهد بود.
بیماری های پوستی که فقط به اپیدرم صدمه می زنند ،می توانند بدون ایجاد اسکار و جای زخم بهبود یابند.
صفحه اینستاگرام پزشک زیبایی اصفهان ، دکتر مریم کشاورز
درم
درما لایه ی بین اپیدرم و چربی زیر جلدی است . این لایه مسئول حفظ ضخامت از لایه های پوست است . ضخامت ای لایه در قسمت های مختلف بدن متفاوت بوده و طی سنین 3 تا 7 سالگی و مجددا در طی دوره ی بلوغ ضخامت آن دو برابر می شود. بیشتر ساختار های پوست مثل کالژن ،فیبر های الستیک ،غدد عرق و عروق و …. در لایه درم قرار دارند.
ضخامت این لایه 4-1 میلی متر است و شبکه مویرگی آن نقش مهمی در تنظیم دما و تغذیه اپیدرم بر عهده دارد. اعصاب موجود در درم حس لمس و درد را منتقل می کنند و نهایتا درم محلی برای ذخیره آب می باشد. هرگونه آسیب به لایه درم حتی به صورت سطحی می تواند باعث برجاگذاشتن اسکار پس از بهبودی شود. داروها پس از عبور از لایه اپیدرم وارد لایه درم شده و از طریق شبکه مویرگی جذب گردش خون سیستمیک می گردند. معمولا تنها مقادیر اندکی از داروهایی که به صورت موضعی مصرف می شوند ،می توانند وارد درم گردند.
لایه هیپودرم یا زیر جلد
این لایه وظیفه محافظت از درم و اپیدرم را بر عهده دارد و محلی برای ذخیره ی چربی محسوب می شود. علاوه بر این به تنظیم دما و تغذیه پوست هم کمک می کند.
تنوع منطقه ای پوست
پوست انسان به طور عمده به دو صورت مودار و بدون مو تقسیم بندی می شود . در پوست بدون مو که در نواحی کف دست و پا وجود دارد، لایه شاخی به طور تقریبی 10 برابر ضخیم تر از دیگر نواحی پوست است .در مقابل ،پوست مودار حاوی فولیکول های مو و غدد سبابه است. سایز فولیکول های مو، عملکرد و تراکم آن ها در مناطق مختلف پوست متفاوت است. ناحیه اسکالپ بیشترین تعداد فولیکول های مو را دارد.